Grenzen verleggen met geduld en vertrouwen: ‘Je hebt me mijn vrijheid teruggegeven’

Wanneer je zicht en gehoor bijna verdwenen zijn en je niet meer zelfstandig kunt lopen, lijkt vrijheid iets van vroeger. Mevrouw Janny Jansink (92) weet hoe dat voelt. “Je zit hier als een dood vogeltje”, zegt ze. “Maar het vogeltje wil zingen. En ik zing heel hard, hè Jacqueline?”, grapt ze, naar de dame die haar de regie gaf.

Sinds haar verhuizing naar locatie de IJpelaar van Thebe heeft ze opnieuw leren vliegen. Niet alleen dankzij haar wilskracht, maar vooral door iets kleins met een groot gevolg: de elektrische rolstoel. En door iemand die het aandurfde om samen met haar iets te proberen wat eigenlijk onmogelijk leek. Jacqueline Stehouwer, ergotherapeut bij Thebe, vertelt: “Toen ik hoorde dat mevrouw nog maar minder dan 10% ziet, dacht ik eerlijk: is dit wel haalbaar? Maar ik geloof ook, niet geschoten is altijd mis.” Jacqueline kijkt naar wat een bewoner écht nodig heeft. Dat is precies waar we met De Bedoeling voor staan.

Ieder mens wil zelfstandig zijn

Mevrouw Jansink is haar hele leven gewend om zelf de regie te houden. “Ik was onderwijzeres, oudste van het gezin, ik moest de kleintjes trekken. En nu? Bijna niks meer kunnen zien, een slechter gehoor en niet kunnen lopen… Dat is buitengewoon lastig. Het wennen aan het woonzorgcomplex viel me zwaar.”

Ook dochter Kitty zag de worsteling van haar moeder. “Toen ze hier kwam, was ze afhankelijk van iedereen. En nu? Nu eet ze beneden, gaat ze naar muziekactiviteiten en zit ze weer op het balkon. Dat is het leven terugkrijgen.”

Toch dacht niemand dat zelfstandig rijden in een elektrische rolstoel mogelijk was. “Ikzelf niet, mijn kinderen niet en Jacqueline eigenlijk ook niet”, lacht mevrouw Jansink. “Iedere kozijn of deuropening is voor mij een zwart gat. Ik was als de dood dat ik iemand zou aanrijden.” Samen hebben mevrouw Jansink, dochter Kitty en behandelaar Jacqueline de zorgvraag omarmd en zich gericht op wat écht belangrijk is: kijken naar wat nog wél kan.

Je weet niet wat het betekent

Toch begon Jacqueline stap voor stap. “We hebben gekozen voor een rolstoel die heel rustig kan rijden en waarmee ze ook nog kleine stukjes kan trippelen. Eerst alleen op de gang oefenen, ik bleef er altijd bij. Zo groeide het vertrouwen.” Mevrouw knikt: “Jacqueline bleef rustig, liep wel 10.000 keer achteruit voor me. Dat gaf mij het gevoel: ze vertrouwt me.”

En dat vertrouwen werkte. “Op een dag kon ik zelfstandig naar beneden. Toen gebeurde het: ik voelde me weer vrij. Ik zei tegen Jacqueline: je hebt me m’n vrijheid teruggegeven.”

Dan zit je hier niet als patiënt, maar als Janny

Jacqueline: “Als ergotherapeut kijk ik altijd naar wat iemand nog wél kan. Niet of iets meteen lukt, maar of we het kunnen proberen.” Voor mevrouw Jansink betekende dat niet alleen mobiliteit, maar ook eigenwaarde. “Ik wil niet ‘de bewoner in een woonzorgcomplex’ zijn. Ik wil gewoon mezelf zijn.” Jacqueline vult aan: “Dat vind ik zo krachtig. Als professional probeer ik altijd aan te sluiten bij iemands persoon. Geen standaard aanpak, maar écht kijken naar wie iemand is.”

Kitty is het daarmee eens. “Wat fijn is, is dat Jacqueline ons als familie ook betrekt. We hebben korte lijntjes. Ze doet het echt samen: met de verpleging, welzijn en met ons.”

Zodra je iets kunt, voel je je triomfantelijk

Zelfredzaamheid gaat volgens mevrouw Jansink verder dan alleen kunnen rijden. “Toen ik, ondanks mijn beperkingen, voor het eerst weer mijn zware orthopedische schoenen zelf aan kon doen, voelde ik me zó triomfantelijk. Het zijn kleine dingen, maar ze betekenen alles.” Kitty vult aan: “Een kapotte schoen laten maken, een sprekend horloge om zelf te weten hoe laat het is. Het geeft mijn moeder zelfstandigheid.”

Ook Jacqueline herkent dat. “Soms nemen we als zorgmedewerker iets over uit liefde of gemak. Maar juist door het zelf te laten proberen, groeit de eigenwaarde van de bewoners Het is een win-win situatie. Rust roest, prikkelen helpt.” En precies dat is De Bedoeling: mensen de ruimte geven om het zelf te doen; met vertrouwen, aandacht en een beetje lef.

Een tweede succesverhaal

Jacqueline vertelt dat mevrouw Jansink niet haar enige cliënt is die haar heeft verrast. “Een andere mevrouw hier in woonzorgcomplex De IJpelaar had zóveel angst dat ze de joystick van haar elektrische rolstoel steeds krampachtig vasthield. Dan moet je werken aan ontspanning, vertrouwen en herhaling. Maar ook zij rijdt nu zelfstandig. Twee vrouwen die in eerste instantie dachten dat het niet zou lukken en zich nu onafhankelijk door het huis bewegen. Daar krijg ik kippenvel van.”

Voor mevrouw Jansink betekent dat meer dan woorden kunnen zeggen. “Ik heb een royale familie en word overladen met aandacht. Maar wat Jacqueline me gaf, is mijn grootste cadeau. Zij gaf me het vertrouwen om weer iets te durven. Dat is zó cruciaal voor mij geweest.”

Je geeft mensen een stukje van zichzelf terug

Kitty knikt en kijkt haar moeder met een trotse glimlach aan. “Klassieke muziek, handverzorging, koken, dit zijn allemaal dingen die ze nu weer zelf doet. Dat is de jus van het leven, toch ma?”. “Ja, ja!”, klinkt het resoluut.

En Jacqueline? Die kijkt met een trotse blik naar Janny. “Dit zijn de verhalen waarom ik mijn werk doe. Als ergotherapeut werk je onder andere aan de zelfredzaamheid van bewoners in de dagelijkse dingen zoals aankleden, eten, je verplaatsen of hobby's oppakken. Maar wat je écht doet, is mensen weer een stukje van zichzelf teruggeven. Soms is er zoveel meer mogelijk dan we denken.”

[de tekst gaat verder onder de afbeelding]